Multipl Skleroz (MS)

Sinir lifleri üzerinden elektriksel dürtüleri ileten bir kontrol merkezi prensibine göre çalışır. Sinir lifleri bir yalıtım tabakası ile kaplıdır.
Bu yalıtım tabakasının ana bileşeni beyaz, yağlı bir madde olan miyelindir. Multipl sklerozdan şikayeti olan bir insanda bağışıklık sisteminin savunma reaksiyonu nedeniyle geriye döndürülemez bir hasar görür. Bu şekilde her bir dürtü sadece yavaşlatılabilir veya hiç iletilmez.
Ülke çapında yaklaşık olarak 200.000 kişi MS'den muzdarip ve genellikle ilk olarak 20-40 yaşları arasında görülür. Almanya'da her yıl 2.500 yeni vakadan yetişkin kadınlar, hala belirsiz nedenlerden dolayı daha fazladır.

MS'in nedenleri şu ana kadar açıklanamamıştır. Ancak kesin olan ise bu hastalık belirtisinde vücudun bağışıklık sisteminin normalde istilacı virüslere reaksiyon gösteren spesifik savunma hücrelerinin yanlış programlandığıdır. Yabancı yapılar yerine kendi yapılarıyla savaşırlar (miyelin kılıfının miyelini ve miyelin bazlı proteinleri).
Bu sebepten dolayı geçmişte multipl sklerozun oluşumu ile ilgili çok sayıda tezler tartışılmış ve konuyla ilgili çalışmalar yapılmıştır. Genetik bir eğilim ile bağlantılar var gibi görünmekte; Epstein-Barr ve Herpes virüsü HHV-6'nın rolü de kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Şimdilerde ise bir dizi faktörün hastalığın gelişimine neden olduğu varsayımı daha fazla.

MS hastalığının bir sonucu olarak birçok farklı nörolojik semptomlar ortaya çıkabilir. Bunlar arasında görme bozuklukları (örneğin çift görme), mesane fonksiyon bozuklukları, ekstremitelerin spastik felci, yorgunluk durumları ve motor fonksiyon bozuklukları yer almaktadır. Genel olarak bu semptomlar örneğin fiziksel ve duygusal yüklenme durumunda veya yoğunluk ve sıklık bakımından farklı olabilen enfeksiyonlar şeklinde kendini gösterir.
MS hastalığının farklı seyrinden yola çıkılmaktadır:

• İlk önce tekrarlayan MS baskınlık göstermektedir (yaklaşık olarak %85 ila %90): Bir veya birden fazla nörolojik semptom sadece kısa süreliğine ortaya çıkar; yani birkaç gün sonra (neredeyse) tamamen kaybolur.

• Başlangıç atakları olan hastaların yaklaşık olarak %30 ila 40'ında, 10 ila 15 yıl arasında artan etkilenmeler görülmekte. Bu durumda sekonder kronik ilerleyici bir hastalık söz konusudur.

• Hastaların %10-15'inde hastalık, doğrudan primer kronik ilerleyici varyant ile başlar. Bu şekilde ortaya çıkan nörolojik semptomlarda gerileme olmamaktadır. Ancak bu çok nadir bir durumdur. Hastalığın bu temel formlarının karışık formları da bulunmaktadır.

Bir hastanın MS hastası olup olmadığını tespit etmek için tedavi eden nörolog geniş kapsamlı bir teşhis prosedürüne başvurabilir. Ancak başlangıçta kişisel hastalık öyküsü (anamnez) kapsamlı bir şekilde incelenmelidir.
Bir MS hastalığı şüphesi anamnez ile doğrulanmışsa, klinik testler daha fazla bilgi verecektir. Burada motor becerileri, koordinasyon, refleksler, görsel fonksiyon ve hastanın gücü ayrıntılı olarak incelenmektedir. Bu şekilde nörolojik fonksiyonların ne oranda hasar gördüğü ve hangi beyin bölgelerinin bundan etkilendiği tespit edilebilir. Bunun haricinde elektrofizyolojik testlerde (ekstremitelerdeki duyarlılık kontrolü) sinir liflerinin iletkenliği tespit edilebilir.
Bir manyetik rezonans tomografisinde (MRT) ZNS'nin enflamatuar bölgeleri görünür hale getirilebilir. Ayrıca bir muayene yöntemi de hastanın omurilik kanalının iki lomber vertebra arasında lomber ponksiyonu tanımı altında girme ile sinir sıvısı (beyin omurilik sıvısı) elde edilerek yapılmaktadır.

Multipl sklerozun tedavisi için nedensel tedavi şu anda bulunmamaktadır. Önceki hipotezlerin aksine, neredeyse tüm varyasyonlarda orta derecede spor yapılması önerilmektedir. MS hastalarında spastisite şikayeti varsa düzenli olarak fizik tedavi (hasta jimnastiği) ve/veya ortez gibi yardımcı araçların kullanılması önerilmektedir. Ayrıca tedavi ilaç kullanımı ile de desteklenebilir.